Het woord stoma betekent mond of opening en is afkomstig uit het Grieks. De stoma is een gecreëerde opening in de buik welke is gemaakt van het eigen darmweefsel. De stoma wordt gecreëerd om urine of ontlasting door te laten. De urine of ontlasting wordt opgevangen door een stomazakje.

Nee, een stoma op zich is geen ziekte. Het is een verandering om klachten van een aandoening of ziekte te verminderen. De levenskwaliteit wordt in veel gevallen met een stoma flink verbeterd.

Een stoma heeft een rode kleur. De stoma voelt aan als de binnenkant van de wang maar heeft geen zenuwuiteinden. U voelt er dan ook vrijwel niks van. Wel zitten er kleine bloedvaatjes in een stoma welke tijdens de verzorging of bijvoorbeeld door stoten wat kan gaan bloeden.  

Er zijn 2 soorten stoma. Een urinestoma en een darmstoma. Er bestaan verschillende redenen waarom een stoma nodig is. De voornaamste reden voor een stoma is dat urine of ontlasting niet meer op de natuurlijke weg het lichaam kan verlaten.  

Als de urine het lichaam niet meer op een natuurlijk manier het lichaam kan verlaten kan er gekozen worden voor een urinestoma. Dit zal voornamelijk het geval zijn bij een van de volgende aandoeningen:

• Een aangeboren afwijking, zoals spina bifida (open ruggetje)
• Kanker, zoals blaaskanker
• Incontinentie
• Een chronische blaasontsteking
• Een aandoening waarbij het zenuwstelsel is aangetast, zoals een dwarslaesie of multiple sclerose

Als de ontlasting het lichaam niet meer op een natuurlijk manier het lichaam kan verlaten kan er gekozen worden voor een darmstoma. Dit zal voornamelijk het geval zijn bij de volgende aandoeningen:

• Een chronische darmontsteking, oftewel een inflammatoire darmziekte waarbij het darmslijmvlies ontstoken is, zoals de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa
• Darmkanker
• Een aangeboren afwijking, zoals een neurologische stoornis van de endeldarm of de afwezigheid van een anus
• Darmpoliepen
• Slecht functionerende darmen
• Incontinentie
• Lekkage van een darmnaad

Een stoma kan tijdelijk of blijvend zijn. Hoe lang een stoma moet blijven zitten is afhankelijk van de situatie en waarom je een stoma krijgt.

• Een tijdelijke stoma kan aangelegd worden om zo een deel van de darm rust te geven als deze ontstoken is of om bijvoorbeeld een operatiewond te laten genezen. Na een tijd kan de stoma worden verwijderd en zal de ontlasting weer op een natuurlijke manier het lichaam verlaten.
• Een blijvende stoma kan noodzakelijk zijn indien een aandoening ervoor zorgt dat de normale darmfunctie wordt belemmerd of wanneer de rectumspieren verwijderd worden of niet meer goed werken.

Een stoma aanleggen gebeurt onder volledige narcose en wordt aangelegd via een kijkoperatie of een buikoperatie. Afhankelijk van de reden van de stoma wordt bepaald hoe en waar op het lichaam de stoma wordt aangebracht.

Wanneer een darmstoma wordt aangelegd, wordt het uiteinde van de darm dat de stoma vormt, via een kleine opening in de buikwand naar buiten gebracht. Daarna wordt de darm dubbelgevouwen en in de buikwand vastgehecht. Hierop wordt een stomazakje geplakt. Het stomazakje vangt de ontlasting op.

Bij een urinestoma wordt er een stukje van de darm losgemaakt. Dit stukje is rond de 12 tot 15 centimeter groot. Na het vrijmaken van het stukje darm worden de urineleiders in de darm geplaatst. Het uiteinde van het stukje darm wordt dan door een kleine opening in de buikwand naar buiten gebracht en aan de buikwand vastgemaakt. Via de urinestoma loopt er steeds een stroom urine vanuit de nieren door de urineleiders naar het stukje darm dat vervolgens wordt opgevangen door het opvangzakje.

Nadat de operatie is uitgevoerd, bekijkt de stomaverpleegkundige welk stomamateriaal het meest geschikt is voor uw situatie. De stomaverpleegkundige leert je ook hoe de stoma te verzorgen, het stomazakje te vervangen en hoe de huid rondom de stoma het beste schoongehouden kan worden.

De eerste periode na de operatie kan het zijn dat de stoma er anders uitziet. Zo kan deze rood en gezwollen zijn. De zwelling verdwijnt na enkele dagen en de stoma zal dan ook krimpen. Na ongeveer 3 maanden is de omvang constant.

Er bestaan twee soorten stomasystemen:

• Een één-delig systeem, hierbij is het kleefsysteem die rondom de stoma wordt aangebracht compleet inclusief opvangzakje.
• Een tweedelig systeem, hierbij wordt het kleefsysteem eerst aangebracht en daarna wordt hierop een opvangzakje bevestigd. De stoma bestaat dus uit twee delen.

Ja, dat kan. Belangrijk is wel dat de maag leeg is wanneer u een darmstoma heeft. Na het zwemmen kunt u het materiaal vervangen. Kortom, geen reden om niet te kunnen genieten van een dagje zwemmen.

De opvangzakjes worden gemaakt met folie welke geen lucht doorlaat. Eventuele geurtjes blijven daarmee in het zakje en zou je dus doorgaans niet moeten ruiken. Tijdens het vervangen van het opvangzakje kunt u wat geur opmerken.

Wanneer u op andere momenten geuren opmerkt kan dit betekenen dat de stoma lek is, het opvangzakje defect is of dat de stoma niet goed is schoongemaakt. Neem altijd contact op met uw stomaverpleegkundige wanneer u buiten het verschonen om geuren opmerkt.

Om risico’s op complicaties te vermijden raden wij aan volgende zaken te vermijden:

• Drink of gebruik geen ongekookt kraanwater, drink uit flessen
• Gebruik geen ijsklontjes
• Eet zo min mogelijk rauwe groenten, vlees of vis. Schil al het fruit dat u eet
• Eet geen schepijs of softijs